İster The Simpsons ister How I Met Your Mother olsun, 5 saniye kuralı birçok dizide karşımıza çıkıyor. Bu, yere düşen bir yiyeceğin sadece birkaç saniyeliğine yerde kalması durumunda bile yiyebileceğiniz anlamına gelir. Ama bu doğru mu?
Reçelli tost elinizden uçuyor veya bir parça muz kırılıyor – yiyecek yere düşüyor. Ne yapalım? Eğer meşhur 5 saniye kuralını biliyorsanız yine de kızarmış ekmek dilimini yiyebilirsiniz. Yere düşen yemeğin, beş saniye içinde alınması halinde yine de yenebileceği belirtiliyor. Bazı insanlar bu kuralı 3 saniye kuralı olarak da biliyor olabilir; prensip aynıdır. Ancak yere düşen yiyecekleri hâlâ yiyip yiyemeyeceğimizi merak eden sadece biz değiliz; bilim insanları da bu soruyu araştırdı.
Yiyecek yere düştüğünde ne olacağını açıklamak oldukça basittir: Tost, karpuz veya şeker mutfak zeminine düşerse, yüzeyde yaşayan bakteriler yiyeceğe yapışır. Buraya kadar çok açık. Peki yiyeceğin yerde kalma süresi nasıl bir rol oynuyor? Bu soruyu cevaplamak için çeşitli araştırmacılar birbirine çok benzeyen bir dizi deney gerçekleştirdiler: Yiyecek, farklı kaplamalara sahip bakterilerle hazırlanmış bir toprağın üzerine bırakılır ve belirli bir süre sonra tekrar alınır. Daha sonra bilim insanları yiyeceğe ne kadar bakterinin yapıştığını inceledi.
Bilimde 5 saniye kuralı
Mikrobiyoloji uzmanı Anthony Hilton liderliğindeki biyoloji son sınıf öğrencileri üzerinde 2014 yılında yapılan bir araştırma, bakterilerin düşen gıdalara transferinde zamanın önemli bir faktör olduğunu ortaya çıkardı. Toprağın türü ve yiyeceğin nemi de rol oynar. Bu deneye göre 5 saniye kuralının kullanılmasında sakınca yoktur.
Araştırmada öğrenciler Escherichia coli ve Staphylococcus aureus bakterilerini kullandılar. Halı, fayans veya laminatın üzerine düşen kızarmış ekmek, makarna, kurabiye ve yapışkan şekerlerde ne kadar bakteri bulunduğunu incelediler. Yiyeceğin toprakla temasını üç ile 30 saniye arasında gözlemlediler. Kirlenmiş yüzeyde beş saniyeden daha uzun süre bırakıldığında ıslak gıdaya, kuru gıdaya göre daha fazla bakteri yapışıyor. Ve: Halının üzerine düştükten sonra, sert zeminlere temas ettiği zamana göre daha az bakteri kalır.
Sonuçlar hakkında yorum yapan Anthony Hilton, Science Daily’ye, yiyeceklerin yere düştüğünde ve bakterilerle kirlendiğinde her zaman enfeksiyon riskinin bulunduğunu söyledi. Ancak bu aynı zamanda büyük ölçüde yerde hangi bakterilerin bulunduğuna da bağlıdır. Şöyle devam etti: “İç mekan zemin kaplamalarından bakteri bulaşmasının inanılmaz derecede düşük olduğuna dair kanıtlar bulduk; halı, düşen yiyeceklere bakteri bulaşma riskinin en düşük olduğu yer.”
Ancak, biri 2006 yılında Clemson Üniversitesi’nde yapılan ve birkaç yıl sonra Rutgers Üniversitesi’nde profesör ve gıda bilimi uzmanı Donald Schaffner liderliğindeki bir araştırma ekibi tarafından yapılan çok benzer iki çalışma farklı bir sonuca ulaştı.
Clemson Üniversitesi’ndeki araştırmada bilim insanları ekmek, Lyoner ve Salmonella Typhimurium bakterisi üzerinde çalıştı. Burada da 5 saniye kuralı çeşitli zemin kaplamalarında test edildi: ahşap zeminler, fayanslar ve halı. Ancak araştırmacılar öncelikle salmonellanın yüzeylerde ne kadar süre hayatta kalabildiğini inceledi.
Pişmanlık duymadan atıştırmalık
Avokadodan böğürtlene: on iki az şekerli meyve
Rutgers Üniversitesi’ndeki araştırmacılar halı, fayans, ahşap ve paslanmaz çelik üzerine ekmek, tereyağlı ekmek, karpuz ve meyveli sakızları düşürdü. Araştırmacılar burada da salmonellaya benzer bir bakteri kullandılar. Testler sırasında yatma süresi bir saniyeden az, beş, otuz veya üç yüz saniyeden azdı. İki çalışmanın bulguları: Yiyecek ne kadar ıslaksa, ona o kadar fazla bakteri yapışıyor. Ve: Halının üzerine düştükten sonra sert zeminlere kıyasla daha az bakteri kaldı. Yiyecek orada daha uzun süre kalırsa, düşen yiyecek üzerinde daha fazla bakteri bulunacaktır.
Rutgers Üniversitesi’nden Donald Schaffner yaptığı açıklamada, “Beş saniye kuralı, bakteriler bir yüzeyden yiyeceğe aktarıldığında gerçekte ne olacağının aşırı basitleştirilmesidir” dedi. “Bakteriler hemen bulaşabilir.”
Her üç çalışmadaki araştırmacılar temelde çok benzer bulgulara ulaştılar ancak bunları farklı değerlendirdiler. Bu nedenle, bırakılan ve artık yenmemesi gereken bir yiyeceğe kaç bakterinin tutunduğu konusunda anlaşamıyorlar.
Ancak deneylerin daha çok düşen yiyeceğe kaç bakterinin yapıştığı üzerine odaklandığını belirtmekte fayda var. Freiburg’daki Alman Hijyen Danışma Merkezi’nin tıbbi direktörü Ernst Tabori, “Süddeutsche Zeitung”a yaptığı açıklamada, bakteri sayısından tehlike hakkında sonuç çıkarmanın anlamsız olduğunu düşündüğünü söyledi. Vücut “mikroplarla baş etmek” için gerekli araçlara sahiptir.
Düşen yiyecekleri yiyin – yoksa yememek daha mı iyi?
Peki bu bizim için ne anlama geliyor? Bir gıda yere düştüğünde kaç bakterinin ona yapışacağını belirleyen sadece zaman faktörü değildir. Ayrıca yiyeceklerin ve zemin kaplamasının nemi. Ve tabii ki bu aynı zamanda yerde hangi bakterilerin olduğuna da bağlı. Altında enfeksiyonu tetikleyebilecek bir şey olup olmadığı. Ve zemin ne kadar temiz.
Bu, halıya bir kurabiye düşürdüğümüzde, birkaç saniye sonra fayansa düşen bir karpuz parçasına kıyasla daha az bakterinin ona yapışacağı anlamına gelir. Yani kurabiyeyi yemek muhtemelen daha az iştah açıcı olmayacaktır.
Eğer güvenli tarafta olmak istiyorsanız, iki veya beş saniye boyunca yerde kalmasına bakılmaksızın, düşen yiyecekleri atmak daha iyidir. Ernst Tabori ayrıca mikropların yanı sıra hayvan kılı veya toz parçacıklarının da gıdalara yapışabileceğini, bunun da alerjisi olan kişilerde savunma reaksiyonlarına yol açabileceğini belirtiyor.
Devamını oku:
– Neden birçok kadının yaşlandıkça çenesinde kıl çıkıyor?
– Neden kahve bizi tuvalete sürüklüyor?
– Gözdeki sinir bozucu seğirmenin arkasında ne var?
– Mideniz neden guruldar – sadece aç olduğunuzda değil
Kaynaklar: Science Daily, Rutgers Üniversitesi’nden iletişim, Rutgers Üniversitesi’nden eğitim, Clemson Üniversitesi’nden eğitim, Time, Süddeutsche Zeitung
#Konular
Reçelli tost elinizden uçuyor veya bir parça muz kırılıyor – yiyecek yere düşüyor. Ne yapalım? Eğer meşhur 5 saniye kuralını biliyorsanız yine de kızarmış ekmek dilimini yiyebilirsiniz. Yere düşen yemeğin, beş saniye içinde alınması halinde yine de yenebileceği belirtiliyor. Bazı insanlar bu kuralı 3 saniye kuralı olarak da biliyor olabilir; prensip aynıdır. Ancak yere düşen yiyecekleri hâlâ yiyip yiyemeyeceğimizi merak eden sadece biz değiliz; bilim insanları da bu soruyu araştırdı.
Yiyecek yere düştüğünde ne olacağını açıklamak oldukça basittir: Tost, karpuz veya şeker mutfak zeminine düşerse, yüzeyde yaşayan bakteriler yiyeceğe yapışır. Buraya kadar çok açık. Peki yiyeceğin yerde kalma süresi nasıl bir rol oynuyor? Bu soruyu cevaplamak için çeşitli araştırmacılar birbirine çok benzeyen bir dizi deney gerçekleştirdiler: Yiyecek, farklı kaplamalara sahip bakterilerle hazırlanmış bir toprağın üzerine bırakılır ve belirli bir süre sonra tekrar alınır. Daha sonra bilim insanları yiyeceğe ne kadar bakterinin yapıştığını inceledi.
Bilimde 5 saniye kuralı
Mikrobiyoloji uzmanı Anthony Hilton liderliğindeki biyoloji son sınıf öğrencileri üzerinde 2014 yılında yapılan bir araştırma, bakterilerin düşen gıdalara transferinde zamanın önemli bir faktör olduğunu ortaya çıkardı. Toprağın türü ve yiyeceğin nemi de rol oynar. Bu deneye göre 5 saniye kuralının kullanılmasında sakınca yoktur.
Araştırmada öğrenciler Escherichia coli ve Staphylococcus aureus bakterilerini kullandılar. Halı, fayans veya laminatın üzerine düşen kızarmış ekmek, makarna, kurabiye ve yapışkan şekerlerde ne kadar bakteri bulunduğunu incelediler. Yiyeceğin toprakla temasını üç ile 30 saniye arasında gözlemlediler. Kirlenmiş yüzeyde beş saniyeden daha uzun süre bırakıldığında ıslak gıdaya, kuru gıdaya göre daha fazla bakteri yapışıyor. Ve: Halının üzerine düştükten sonra, sert zeminlere temas ettiği zamana göre daha az bakteri kalır.
Sonuçlar hakkında yorum yapan Anthony Hilton, Science Daily’ye, yiyeceklerin yere düştüğünde ve bakterilerle kirlendiğinde her zaman enfeksiyon riskinin bulunduğunu söyledi. Ancak bu aynı zamanda büyük ölçüde yerde hangi bakterilerin bulunduğuna da bağlıdır. Şöyle devam etti: “İç mekan zemin kaplamalarından bakteri bulaşmasının inanılmaz derecede düşük olduğuna dair kanıtlar bulduk; halı, düşen yiyeceklere bakteri bulaşma riskinin en düşük olduğu yer.”
Ancak, biri 2006 yılında Clemson Üniversitesi’nde yapılan ve birkaç yıl sonra Rutgers Üniversitesi’nde profesör ve gıda bilimi uzmanı Donald Schaffner liderliğindeki bir araştırma ekibi tarafından yapılan çok benzer iki çalışma farklı bir sonuca ulaştı.
Clemson Üniversitesi’ndeki araştırmada bilim insanları ekmek, Lyoner ve Salmonella Typhimurium bakterisi üzerinde çalıştı. Burada da 5 saniye kuralı çeşitli zemin kaplamalarında test edildi: ahşap zeminler, fayanslar ve halı. Ancak araştırmacılar öncelikle salmonellanın yüzeylerde ne kadar süre hayatta kalabildiğini inceledi.
Pişmanlık duymadan atıştırmalık
Avokadodan böğürtlene: on iki az şekerli meyve
Rutgers Üniversitesi’ndeki araştırmacılar halı, fayans, ahşap ve paslanmaz çelik üzerine ekmek, tereyağlı ekmek, karpuz ve meyveli sakızları düşürdü. Araştırmacılar burada da salmonellaya benzer bir bakteri kullandılar. Testler sırasında yatma süresi bir saniyeden az, beş, otuz veya üç yüz saniyeden azdı. İki çalışmanın bulguları: Yiyecek ne kadar ıslaksa, ona o kadar fazla bakteri yapışıyor. Ve: Halının üzerine düştükten sonra sert zeminlere kıyasla daha az bakteri kaldı. Yiyecek orada daha uzun süre kalırsa, düşen yiyecek üzerinde daha fazla bakteri bulunacaktır.
Rutgers Üniversitesi’nden Donald Schaffner yaptığı açıklamada, “Beş saniye kuralı, bakteriler bir yüzeyden yiyeceğe aktarıldığında gerçekte ne olacağının aşırı basitleştirilmesidir” dedi. “Bakteriler hemen bulaşabilir.”
Her üç çalışmadaki araştırmacılar temelde çok benzer bulgulara ulaştılar ancak bunları farklı değerlendirdiler. Bu nedenle, bırakılan ve artık yenmemesi gereken bir yiyeceğe kaç bakterinin tutunduğu konusunda anlaşamıyorlar.
Ancak deneylerin daha çok düşen yiyeceğe kaç bakterinin yapıştığı üzerine odaklandığını belirtmekte fayda var. Freiburg’daki Alman Hijyen Danışma Merkezi’nin tıbbi direktörü Ernst Tabori, “Süddeutsche Zeitung”a yaptığı açıklamada, bakteri sayısından tehlike hakkında sonuç çıkarmanın anlamsız olduğunu düşündüğünü söyledi. Vücut “mikroplarla baş etmek” için gerekli araçlara sahiptir.
Düşen yiyecekleri yiyin – yoksa yememek daha mı iyi?
Peki bu bizim için ne anlama geliyor? Bir gıda yere düştüğünde kaç bakterinin ona yapışacağını belirleyen sadece zaman faktörü değildir. Ayrıca yiyeceklerin ve zemin kaplamasının nemi. Ve tabii ki bu aynı zamanda yerde hangi bakterilerin olduğuna da bağlı. Altında enfeksiyonu tetikleyebilecek bir şey olup olmadığı. Ve zemin ne kadar temiz.
Bu, halıya bir kurabiye düşürdüğümüzde, birkaç saniye sonra fayansa düşen bir karpuz parçasına kıyasla daha az bakterinin ona yapışacağı anlamına gelir. Yani kurabiyeyi yemek muhtemelen daha az iştah açıcı olmayacaktır.
Eğer güvenli tarafta olmak istiyorsanız, iki veya beş saniye boyunca yerde kalmasına bakılmaksızın, düşen yiyecekleri atmak daha iyidir. Ernst Tabori ayrıca mikropların yanı sıra hayvan kılı veya toz parçacıklarının da gıdalara yapışabileceğini, bunun da alerjisi olan kişilerde savunma reaksiyonlarına yol açabileceğini belirtiyor.
Devamını oku:
– Neden birçok kadının yaşlandıkça çenesinde kıl çıkıyor?
– Neden kahve bizi tuvalete sürüklüyor?
– Gözdeki sinir bozucu seğirmenin arkasında ne var?
– Mideniz neden guruldar – sadece aç olduğunuzda değil
Kaynaklar: Science Daily, Rutgers Üniversitesi’nden iletişim, Rutgers Üniversitesi’nden eğitim, Clemson Üniversitesi’nden eğitim, Time, Süddeutsche Zeitung
#Konular